Haft – jedna z najstarszych technik zdobienia

Haft to jedna z najstarszych form zdobienia tkanin, praktykowana na całym świecie od tysięcy lat. Już w starożytnych Chinach, około V wieku p.n.e., pojawiały się pierwsze haftowane jedwabne tkaniny, a w Egipcie zdobiono stroje i obicia lnianymi oraz wełnianymi nićmi. Od początku haft łączył w sobie funkcję estetyczną i symboliczną – nie był tylko ozdobą, ale także znakiem statusu, władzy czy ochrony duchowej.

Funkcje haftu w różnych kulturach

W wielu tradycjach haft pełnił rolę wyjątkową:

• w Chinach smok wyszywany złotą nicią na cesarskich szatach symbolizował potęgę i boską władzę,

• w średniowiecznej Europie haft zdobił szaty liturgiczne i chorągwie, a tkaniny takie jak Tkanina z Bayeux dokumentowały ważne wydarzenia historyczne,

• w kulturach ludowych haft na ubraniach i tekstyliach domowych wyrażał tożsamość regionu i często pełnił rolę ochronną – haftowane motywy uważano za amulety.

Rozwój technik haftu

Na przestrzeni wieków pojawiały się różne techniki haftu, które do dziś inspirują twórców rękodzieła:

• haft krzyżykowy – znany w Europie od średniowiecza, popularny w domowych haftach dekoracyjnych,

• haft płaski i atłaskowy – pozwalający uzyskać efekt malarskich obrazów na tkaninie,

• haft złotą nicią – szczególnie popularny w Bizancjum i na dworach arabskich, później przeniesiony do Europy.

Kto zajmował się haftem?

Tradycyjnie haftem zajmowały się przede wszystkim kobiety – zarówno w domach, jak i w klasztorach. Był to element edukacji panien z dobrych domów, a także ważna część pracy zakonnic, które tworzyły niezwykle misterne dzieła. Z czasem wykształciły się także cechy hafciarskie, zrzeszające zawodowych twórców, którzy pracowali dla królów, arystokracji czy duchowieństwa.

Haft dzisiaj – od tradycji do nowoczesności

Współczesny haft łączy tradycję z nowoczesnością. Każda z opisanych wyżej metod do dziś wykorzystywana jest w sztuce ludowej i nowoczesnym rękodziele. Z jednej strony wciąż pielęgnujemy regionalne wzory, a z drugiej – haft staje się elementem współczesnej mody, dodatków czy sztuki użytkowej. Coraz więcej osób sięga po tamborek i igłę, traktując haft jako formę relaksu, pasji i twórczej ekspresji.

Haft jest więc nie tylko ozdobą, ale także sposobem na wyrażenie siebie i nawiązanie do bogatej tradycji, która od tysiącleci towarzyszy ludzkości. 

Haft w Polskiej tradycji

To temat najbliższy i najciekawszy zarazem. Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej na temat historii polskiej sztuki hafciarskiej i wykorzystywania jej we współczesnym świecie. Zapraszam do lektury kolejnego artykułu, już wkrótce!